Bấm ối là một trong những thủ thuật sản khoa thường được áp dụng trong quá trình chuyển dạ, giúp rút ngắn thời gian sinh và hỗ trợ bác sĩ theo dõi tình trạng thai nhi. Tuy nhiên, thủ thuật này không phải lúc nào cũng cần thiết và vẫn tiềm ẩn một số rủi ro nhất định. Bài viết dưới đây sẽ giúp mẹ bầu hiểu rõ về quy trình, lợi ích và những lưu ý quan trọng trước khi thực hiện làm vỡ màng ối.
Bấm ối là gì?
Bấm ối, hay còn được gọi là vỡ màng ối nhân tạo (Artificial Rupture of Membranes - AROM), là một thủ thuật sản khoa được bác sĩ thực hiện nhằm làm rách túi ối một cách chủ động. Khác với vỡ ối tự nhiên, thủ thuật này giúp nước ối thoát ra sớm hơn, từ đó hỗ trợ quá trình chuyển dạ diễn ra thuận lợi và cho phép bác sĩ theo dõi tình trạng thai nhi chính xác.
Thông thường, vỡ màng ối nhân tạo được thực hiện khi cổ tử cung đã mở một phần và thai nhi ở vị trí an toàn trong khung chậu. Bác sĩ sẽ đánh giá mức độ mở cổ tử cung, tình trạng cơn co tử cung và sức khỏe của mẹ bé. Dựa trên các yếu tố này, bác sĩ quyết định có nên tiến hành hay không. Quyết định này luôn dựa trên nguyên tắc tránh các nguy cơ như sa dây rốn hoặc nhiễm trùng ối gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của mẹ và bé.
Bấm ối là một thủ thuật sản khoa được bác sĩ thực hiện nhằm làm rách túi ối một cách chủ động
Quy trình bấm ối diễn ra như thế nào?
Về quy trình, vỡ ối nhân tạo được tiến hành theo từng bước cụ thể, đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé. Thông thường, thủ thuật này được thực hiện tại phòng sinh bởi bác sĩ Sản khoa hoặc nữ hộ sinh có chuyên môn. Dưới đây là chi tiết các bước thực hiện:
1. Khám và đánh giá trước khi thực hiện thủ thuật
Đầu tiên, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng để đánh giá điều kiện tiến hành vỡ ối chủ động. Việc kiểm tra bao gồm xác định cổ tử cung đã mềm và bắt đầu mở hay chưa, độ mỏng của cổ tử cung, cũng như vị trí và mức độ lọt của đầu thai nhi trong khung chậu. Nếu đầu thai đã áp sát vào cổ tử cung và ở vị trí an toàn, thủ thuật mới được cân nhắc thực hiện. Đây là bước quan trọng nhằm hạn chế các biến chứng nguy hiểm như sa dây rốn hoặc suy thai cấp sau khi màng ối bị làm vỡ.
2. Chuẩn bị dụng cụ
Khi mẹ bầu đủ điều kiện để thực hiện bấm ối, bác sĩ sẽ tiến hành các bước chuẩn bị tiếp theo. Trước hết, mẹ được hướng dẫn nằm ở tư thế sản khoa thoải mái trên bàn sinh và đặt một miếng lót hoặc khăn vô khuẩn dưới vùng bụng, mông để thấm lượng nước ối thoát ra.
Tiếp đó, bác sĩ hoặc nữ hộ sinh chuẩn bị Amnihook - dụng cụ chuyên biệt có hình dáng giống chiếc que nhựa dài khoảng 30 cm, đầu cong nhỏ, được thiết kế để tạo vết rách ở màng ối mà không gây tổn thương cho mẹ và thai nhi. Toàn bộ dụng cụ được đảm bảo vô khuẩn tuyệt đối trước khi sử dụng để hạn chế nguy cơ nhiễm trùng.
3. Thực hiện thủ thuật vỡ màng ối
Bác sĩ nhẹ nhàng đưa dụng cụ Amnihook đã được vô khuẩn qua âm đạo đến vị trí màng ối. Với thao tác cẩn thận, đầu móc cong nhỏ của dụng cụ sẽ được dùng để tạo một vết rách nhỏ trên túi ối. Khi màng ối bị mở, nước ối sẽ bắt đầu thoát ra ngoài theo dòng chảy tự nhiên.
Toàn bộ quá trình này thường diễn ra rất nhanh, chỉ trong vài phút. Bạn có thể cảm thấy hơi tức hoặc khó chịu nhẹ vùng bụng dưới.
Vỡ màng ối chủ động thường diễn ra rất nhanh
4. Theo dõi sau khi bấm ối
Ngay sau khi nước ối chảy ra, bác sĩ sẽ quan sát kỹ đặc điểm dịch ối bao gồm màu sắc (trong, xanh, vàng), số lượng và tính chất dịch ối. Đây là những yếu tố quan trọng giúp đánh giá tình trạng sức khỏe của thai nhi (nước ối trong thường là bình thường, trong khi nước ối có màu xanh, vàng hay lẫn máu có thể gợi ý dấu hiệu bất thường).
Song song với đó, bác sĩ cũng sẽ theo dõi nhịp tim thai và cơn co tử cung bằng thiết bị monitoring sản khoa. Việc này nhằm đảm bảo thai nhi vẫn thích nghi tốt sau khi bấm ối và các cơn co tử cung diễn ra hiệu quả, không quá dồn dập gây suy thai. Trong suốt quá trình chuyển dạ, bác sĩ giám sát chặt chẽ để kịp thời xử trí các bất thường như suy thai cấp, sa dây rốn hoặc nhiễm trùng ối.
Khi nào bác sĩ chỉ định bấm ối?
Thủ thuật vỡ màng ối nhân tạo không phải lúc nào cũng được áp dụng, mà chỉ được bác sĩ chỉ định trong những tình huống cụ thể. Việc quyết định bấm ối sẽ phụ thuộc vào tình trạng cổ tử cung, tiến triển của chuyển dạ và sức khỏe của mẹ và thai nhi.
Một số trường hợp điển hình có thể được bác sĩ chỉ định vỡ màng ối chủ động gồm:
1. Kích thích chuyển dạ
Khi cổ tử cung đã mở một phần nhưng cơn co tử cung chưa đủ mạnh, quá trình sinh có thể diễn ra chậm chạp. Trong tình huống này, bác sĩ có thể chỉ định bấm ối để kích thích chuyển dạ.
Khi túi ối được làm vỡ, nước ối thoát ra sẽ giúp giải phóng prostaglandin tự nhiên, từ đó làm tăng cường co thắt tử cung. Đồng thời, việc mất đi lớp đệm nước ối khiến đầu thai nhi di chuyển sâu hơn vào khung chậu, tạo thêm áp lực lên cổ tử cung và hỗ trợ cổ tử cung mở nhanh hơn. Điều này giúp quá trình chuyển dạ tiến triển thuận lợi, giảm nguy cơ kéo dài thời gian sinh nở.
2. Đánh giá tình trạng thai nhi
Trong một số tình huống, bác sĩ cần theo dõi thai nhi sát hơn để đảm bảo em bé vẫn an toàn trong quá trình chuyển dạ. Khi đó, vỡ màng ối nhân tạo có thể được chỉ định, nhằm phục vụ cho việc gắn điện cực theo dõi nhịp tim thai nội tử cung.
So với các thiết bị đặt bên ngoài thành bụng, phương pháp theo dõi này cho kết quả chính xác và liên tục hơn, đặc biệt hữu ích nếu có dấu hiệu nghi ngờ thai suy. Đồng thời, việc quan sát trực tiếp màu sắc và tính chất của nước ối sau khi túi ối vỡ cũng cung cấp thêm dữ liệu quan trọng để bác sĩ đánh giá tình trạng sức khỏe của em bé.
3. Kiểm tra tình trạng nước ối
Thủ thuật này giúp bác sĩ đánh giá trực tiếp màu sắc và tính chất dịch ối. Nếu phát hiện lẫn phân su, bác sĩ sẽ chuẩn bị các biện pháp cần thiết như hút mũi, hút miệng ngay sau sinh để bảo vệ đường thở và hô hấp của trẻ.
4. Hỗ trợ các can thiệp sản khoa khác
Vỡ ối nhân tạo cũng có thể được chỉ định trong những trường hợp bác sĩ cần phối hợp thêm các biện pháp can thiệp khác để quá trình sinh diễn ra thuận lợi hơn. Chẳng hạn, khi sử dụng oxytocin để kích thích cơn co tử cung, việc này sẽ tăng hiệu quả của thuốc, rút ngắn thời gian sinh. Đồng thời, còn hỗ trợ rút ngắn thời gian chuyển dạ.
Ngoài ra, thủ thuật này còn hỗ trợ bác sĩ trong việc đặt catheter theo dõi áp lực trong buồng tử cung, giúp kiểm soát chặt chẽ cường độ và tần suất co thắt.
*Lưu ý, vỡ ối nhân tạo chỉ nên được thực hiện khi có chỉ định y khoa rõ ràng và đảm bảo các điều kiện an toàn. Mẹ bầu tuyệt đối không yêu cầu hoặc áp dụng thủ thuật này khi chưa có sự thăm khám và đồng ý từ bác sĩ sản khoa. Việc bấm ối bừa bãi có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng, sa dây rốn hoặc suy thai, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe mẹ và bé.
Lợi ích của bấm ối đối với mẹ và bé
Thủ thuật này nếu được chỉ định đúng thời điểm và thực hiện trong điều kiện an toàn, có thể mang lại nhiều lợi ích cho cả mẹ bầu và thai nhi:
- Rút ngắn thời gian chuyển dạ: Khi túi ối được làm vỡ, các cơn co tử cung trở nên đều đặn và mạnh mẽ hơn, giúp cổ tử cung mở nhanh hơn và giảm nguy cơ chuyển dạ kéo dài.
- Tăng hiệu quả theo dõi thai nhi: Việc chủ động làm vỡ túi ối tạo điều kiện để bác sĩ sử dụng thiết bị theo dõi nhịp tim thai nội tử cung, giúp theo dõi chính xác tình trạng thai nhi.
- Đánh giá trực tiếp nước ối: Quan sát màu sắc và tính chất dịch ối giúp bác sĩ kịp thời phát hiện các dấu hiệu bất thường như ối xanh, ối lẫn phân su, từ đó có biện pháp xử trí sớm.
- Hỗ trợ các can thiệp sản khoa khác: Bấm ối kết hợp với oxytocin có thể thúc đẩy quá trình sinh thường, hạn chế phải chuyển mổ lấy thai trong một số tình huống.
- Tạo điều kiện thuận lợi cho em bé chào đời: Khi lớp đệm nước ối mất đi, đầu thai nhi dễ dàng xuống khung chậu hơn, từ đó giúp quá trình sinh nở diễn ra suôn sẻ.
Bấm ối giúp rút ngắn thời gian chuyển dạ
Tìm hiểu thêm:
- Rỉ Ối Là Gì? Dấu Hiệu Nhận Biết Và Cách Xử Lý An Toàn Cho Mẹ Bầu
- Mẹ Bầu Đi Tiểu Nhiều Có Ảnh Hưởng Đến Nước Ối Không?
Rủi ro và biến chứng có thể gặp khi thực hiện thủ thuật vỡ ối chủ động
Bên cạnh những lợi ích mang lại, vỡ ối chủ động cũng tiềm ẩn một số rủi ro và biến chứng mà mẹ bầu cần được tư vấn kỹ lưỡng trước khi thực hiện. Một số nguy cơ thường gặp gồm:
- Nguy cơ nhiễm trùng ối: Khi màng ối đã vỡ, thời gian chờ sinh càng kéo dài thì khả năng vi khuẩn xâm nhập vào buồng ối càng cao, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng cho cả mẹ và bé.
- Sa dây rốn: Nếu đầu thai chưa xuống thấp, dây rốn có thể trượt xuống trước. Điều này dẫn đến chèn ép mạch máu, gây suy thai cấp tính. Đây là biến chứng nguy hiểm, cần xử trí khẩn cấp.
- Thai suy: Cơn co tử cung có thể trở nên mạnh và dồn dập hơn sau thực hiện thủ thuật vỡ ối nhân tạo, ảnh hưởng đến quá trình cung cấp oxy cho thai nhi, dẫn đến rối loạn nhịp tim thai.
- Tăng nguy cơ mổ lấy thai: Trong trường hợp vỡ màng ối nhân tạo không mang lại hiệu quả như mong muốn, hoặc xuất hiện biến chứng, sản phụ có thể phải chuyển sang sinh mổ khẩn cấp.
- Nguy cơ chấn thương nhỏ: Rất hiếm gặp, nhưng vẫn có khả năng dụng cụ làm xây xát nhẹ niêm mạc âm đạo hoặc màng ối gây khó chịu.
Những lưu ý quan trọng cho mẹ bầu khi được chỉ định bấm ối
Khi mẹ bầu có chỉ định thực hiện vỡ ối chủ động, việc chuẩn bị tâm lý và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ là rất cần thiết. Một số điểm quan trọng mẹ nên lưu ý gồm:
1. Giữ tâm lý thoải mái
Đây là một trong những lưu ý quan trọng mà mẹ bầu cần ghi nhớ trước khi thực hiện thủ thuật vỡ ối nhân tạo. Thực tế, vỡ ối chủ động thường diễn ra rất nhanh, hầu như không gây đau nhiều và ít khi để lại biến chứng nếu được tiến hành đúng chỉ định. Vì vậy, mẹ nên cố gắng giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng quá mức, bởi tâm lý lo lắng có thể ảnh hưởng đến quá trình co thắt tử cung và làm chậm tiến triển chuyển dạ.
2. Thông báo tiền sử bệnh lý
Nếu từng sinh mổ, có vết sẹo ở tử cung, hay mắc các bệnh lý phụ khoa và nội khoa khác (như tăng huyết áp, tiểu đường thai kỳ, rối loạn đông máu), mẹ bầu cần thông báo đầy đủ cho bác sĩ trước khi tiến hành bấm ối. Những thông tin này giúp bác sĩ đánh giá chính xác mức độ an toàn và đưa ra quyết định phù hợp.
Việc chia sẻ rõ ràng tiền sử bệnh lý không chỉ giúp hạn chế rủi ro trong quá trình sinh, mà còn cho phép bác sĩ chuẩn bị sẵn các phương án xử trí kịp thời nếu có biến chứng xảy ra.
3. Theo dõi sau thủ thuật
Sau khi thực hiện thủ thuật, mẹ nên chú ý theo dõi sát các phản ứng của cơ thể cũng như tình trạng thai nhi. Nếu xuất hiện những dấu hiệu bất thường như ra máu nhiều, đau bụng dữ dội, nước ối có mùi hôi, sốt, hoặc thai giảm cử động, mẹ cần báo ngay cho nhân viên y tế để được kiểm tra và xử trí kịp thời.
Ngoài ra, nhịp tim thai và cơn co tử cung cũng sẽ được bác sĩ theo dõi liên tục bằng thiết bị chuyên dụng, nhằm đảm bảo thai nhi vẫn ổn định sau khi bấm ối. Việc phát hiện sớm và xử lý kịp thời mọi bất thường đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ an toàn cho cả mẹ và bé.
4. Tuân thủ hướng dẫn chuyên môn
Mẹ bầu cần tuyệt đối tuân thủ các chỉ định và hướng dẫn từ bác sĩ Sản khoa trong suốt quá trình bấm ối và theo dõi chuyển dạ. Thủ thuật này chỉ an toàn khi được thực hiện trong điều kiện y tế đầy đủ và có đội ngũ chuyên môn giám sát.
5. Chuẩn bị cho các bước tiếp theo
Vỡ ối nhân tạo thường được thực hiện trong giai đoạn chuyển dạ, vì vậy sau thủ thuật mẹ bầu cần sẵn sàng cho những bước tiếp theo của quá trình sinh nở. Khi túi ối đã vỡ, các cơn co tử cung thường sẽ trở nên đều đặn và mạnh mẽ hơn, cổ tử cung mở nhanh hơn để thai nhi di chuyển xuống khung chậu.
Lúc này, mẹ nên phối hợp chặt chẽ với bác sĩ và nữ hộ sinh trong việc theo dõi cơn co, tư thế sinh và kỹ thuật thở - rặn đúng cách, nhằm giúp bé chào đời thuận lợi.
Kết luận
Bấm ối là một thủ thuật sản khoa phổ biến, thường được áp dụng để hỗ trợ quá trình chuyển dạ diễn ra thuận lợi hơn. Nếu được thực hiện đúng chỉ định và trong điều kiện y tế an toàn, thủ thuật này có thể mang lại nhiều lợi ích như rút ngắn thời gian sinh, giúp theo dõi thai nhi chính xác và hỗ trợ các can thiệp sản khoa khác. Tuy nhiên, thủ thuật này vẫn tiềm ẩn rủi ro và không phải mẹ bầu nào cũng phù hợp. Vì vậy, mẹ cần lắng nghe tư vấn từ bác sĩ và lựa chọn cơ sở y tế uy tín để được theo dõi và chăm sóc tốt nhất.
Để thai kỳ diễn ra an toàn và quá trình sinh nở được theo dõi sát sao, mẹ bầu nên thăm khám định kỳ và trao đổi trực tiếp với bác sĩ Sản khoa. Bệnh viện Đại học Phenikaa với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, hệ thống phòng sinh hiện đại và dịch vụ chăm sóc toàn diện sẽ đồng hành cùng mẹ trong suốt thai kỳ. Liên hệ hotline 1900 886648 để được tư vấn chi tiết và đặt lịch thăm khám cùng bác sĩ chuyên khoa.
